اندیکاتور چیست؟

کلمه indicator به معنای شاخص یا نشانگر است. اندیکاتورها در واقع ابزارهایی هستند که با اعمال یک سری روابط ریاضی خاص بر روی قیمت سهم یا حجم معاملات یا هر دو شکل می‌گیرند و برای هشدار، پیش‌بینی و تایید تحلیل استفاده می‌شوند. آشنایی با شاخص های مختلف به تحلیلگران کمک می کند تا سرعت و دقت تجزیه و تحلیل خود را افزایش دهند.

به عنوان مثال، یکی از شاخص های معروف و نسبتا ساده تحلیل تکنیکال، اندیکاتور میانگین متحرک ساده است. هر نقطه در این نشانگر میانگین قیمت را در چند دوره گذشته (مثلاً 10 روز گذشته) نشان می دهد. برای شناسایی روند سهم از نشانگر میانگین متحرک ساده استفاده می شود. اگر در حال رشد باشد نشان دهنده روند صعودی و اگر کاهشی باشد نشان دهنده روند نزولی است. در تصویر زیر دو نشانگر میانگین متحرک 10 روز و 50 روز نمایش داده شده است.

انواع اندیکاتور

به طور کلی، دسته بندی های مختلفی برای شاخص ها وجود دارد. در یک طبقه بندی کلی، شاخص ها را می توان در سه گروه به شرح زیر قرار داد:

1- اندیکاتورهای روندنما (Trend Indicators)

روند در نمودار قیمت می تواند صعودی، نزولی یا نوسانی باشد. اگرچه شاخص هایی برای تشخیص فرآیند تعریف شده است، اما همیشه تشخیص فرآیند آسان نیست. در این مواقع، شاخص های روند به کمک تحلیلگر می آیند و به او کمک می کنند تا جهت و قدرت روند را به درستی شناسایی کند. یکی از پرکاربردترین اندیکاتورهای روند، اندیکاتور میانگین متحرک است که احتمالاً با آن زیاد برخورد کرده اید. علاوه بر این، شاخص های Bollinger Band و Ichimoku شاخص های روند هستند.

اندیکاتور میانگین متحرک (moving average)

این اندیکاتور یکی از معروف ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال است. میانگین متحرک شاخصی است که به راحتی می تواند روند سهام را پیدا کند و همانطور که از نامش پیداست از میانگین قیمت یک دوره زمانی استفاده می کند و نمودار ترسیم می کند. دو نوع از این شاخص وجود دارد، از جمله:

1) میانگین متحرک ساده: در این روش، محاسبه میانگین قیمت‌های یک دوره زمانی دارای وزن مساوی در محاسبه میانگین هستند. به عنوان مثال قیمت 20 روز قبل و قیمت روز قبل هر دو سهم مساوی در محاسبه میانگین دارند. می توانید این شاخص را با جستجوی EMA در برنامه های تحلیل تکنیکال پیدا کنید.

2) میانگین متحرک نمایی: برخلاف مورد قبلی، میانگین متحرک نمایی وزن بیشتری به قیمت‌های گذشته اخیر می‌دهد. به عنوان مثال، قیمت روز قبل سهم بیشتری در محاسبه میانگین متحرک 20 روزه نسبت به قیمت 20 روز قبل دارد. این نشانگر با EMA نیز یافت می شود.

اندیکاتور باند بولینگر(Bollinger band)

گروه بولینگر به بازار به عنوان یک پدیده کاملا تصادفی نگاه می کند. فرض اصلی این شاخص این است که قیمت در بورس به صورت کاملا تصادفی تعیین می شود و ربطی به مسائل سیاسی و اقتصادی و … ندارد و برای پیش بینی قیمت سهام از مفاهیم آماری مانند میانگین و انحراف معیار استفاده می کند. بنابراین با استفاده از این پارامترهای آماری حداکثر و حداقل برای حرکت قیمت سهم در نظر گرفته می شود و احتمال نوسانات سهم در این محدوده بیشتر است.

2- اندیکاتورهای نوسان نما (Oscillators)

اسیلاتورها یکی از بهترین شاخص ها برای تعیین و پیش بینی نقاط ورود و خروج بازار هستند. در واقع هدف اصلی از طراحی اسیلاتورها یافتن سیگنال های خرید و فروش است. اسیلاتورها نشانگرهای عددی هستند که بین سطوح حداقل و حداکثر در نوسان هستند. در این بازه ها دو محدوده تعریف شده است که سطح اشباع خرید و فروش بیش از حد است و خروج از هر یک از این دو سطح سیگنال فروش یا خرید است. یکی از معروف ترین شاخص های نوسانات، اندیکاتور RSI یا شاخص قدرت نسبی است.

استفاده از شاخص های نوسانات به همراه شاخص روند می تواند به تحلیلگر کمک کند و رفتار قیمت سهام را پیش بینی کند. به عنوان مثال، در یک روند صعودی، زمانی که نوسانگر rsi محدوده خرید بیش از حد خود را ترک می‌کند، نشانه مهمی است که احتمال پایان روند بسیار زیاد است و معامله‌گر باید منتظر کاهش قیمت سهام باشد.

اندیکاتور RSI

این اندیکاتور نیز یکی از اندیکاتورهای کاربردی بورس است که در شاخه نوسان سازها قرار می گیرد. دامنه نوسان این اندیکاتور مانند سایر نوسانگرها در یک محدوده است که محدوده آن از صفر تا 100 است. RSI نشان دهنده قدرت بازار (قدرت خریداران و فروشندگان) نسبت به یکدیگر است و به همین دلیل نیز می باشد. شاخص قدرت نسبی نامیده می شود.

اندیکاتور مکدی (MACD)

نشانگر MACD به اختصار واگرایی میانگین متحرک همگرایی نامیده می شود. این اصطلاح به معنای همگرایی (همگرایی) و واگرایی (واگرایی) میانگین متحرک است و از نام آن مشخص است که میانگین متحرک نقش اصلی را در ساختار این شاخص دارد.

این نشانگر از سه میانگین متحرک برای کمک به شناسایی قدرت، جهت و حرکت یک روند صعودی یا نزولی استفاده می کند. این سه میانگین متحرک عبارتند از: میانگین متحرک 9 روزه، میانگین متحرک 12 روزه و میانگین متحرک 26 روزه.

اندیکاتور استوکاستیک (Stochastic)

این اندیکاتور مشابه اندیکاتور RSI است، با این تفاوت که به جای سطوح 30 و 70، سطوح 20 و 80 وجود دارد. درنشانگر تصادفی از دو خط یکی K% و دیگری D% نامیده می شود. خط D% بسیار مهمتر از خط K% است و بیشتر سیگنال های خرید و فروش توسط این خط صادر می شود.

3- اندیکاتورهای حجمی (Volume Indicators)

در کنار تحلیل قیمت و تحلیل زمانی بازار و سهام، رکن سوم یعنی حجم معاملات نیز بسیار مهم است. این شاخص ها میزان نقدینگی ورودی یا خروجی از بورس را محاسبه می کنند و از این طریق به تکنسین ها کمک می کنند تا بر جریان پول نظارت کنند. این به پیش بینی بهتر روند کمک می کند. یکی از نشانه های تغییر روند یا تداوم آن حجم معاملات است. بنابراین توجه به این شاخص ها می تواند به پیش بینی بهتر کمک کند. به عنوان مثال، یکی از شاخص های مهم حجم، نشانگر حجم تعادل یا OBV است.

تقسیم‌بندی اندیکاتورها از نظر زمانی

همانطور که ذکر شد، شاخص ها را می توان بر اساس معیارهای زیادی تقسیم کرد. یکی دیگر از این تقسیم بندی ها بر اساس زمان ترسیم نشانگر است که به دو دسته پیشرو و عقب تقسیم می شوند.

1-اندیکاتور پیشرو (Leading Indicator)

گفته می شود که یک اندیکاتور می تواند حرکت نمودار را پیش بینی کند و دید خوبی از رفتار قیمتی سهم در آینده به ما می دهد. یکی از شاخص های پیشرو، اندیکاتور تصادفی است. نکته مهم این است که این شاخص ها باید با سایر شاخص ها استفاده شوند و به تنهایی به عنوان مبنایی برای تصمیم گیری مورد استفاده قرار نگیرند.

2- اندیکاتور پس رو (Lagging Indicator)

همانطور که از نام این اندیکاتور پیداست، این اندیکاتورها در پشت نمودار حرکت می کنند و به طور کلی گزینه خوبی به عنوان سیگنالی برای تغییر روند بازار هستند. اما بهتر است مانند سایر اندیکاتورها به تنهایی استفاده نشود و نمودار قیمت یا حمایت و مقاومت سهم را در کنار آن بررسی کنید.

تفاوت بین اندیکاتور و نوسانگر چیست؟

در پاراگراف های قبل به تفاوت این دو اشاره کردیم، اما برای خلاصه بهتر تفاوت این دو، یک بار دیگر به تفاوت این دو نگاه می کنیم. بر اساس آنچه گفته شد، نوسانگرها زیرمجموعه‌ای از اندیکاتورها هستند که به‌عنوان شاخص‌های نوسانی یا نوسان‌گر شناخته می‌شوند.

اگر کمی با تحلیل تکنیکال کار کرده باشید، می دانید که در بسیاری از موارد از اسیلاتورها با همان کلمه اندیکاتور استفاده می شود (مانند نوسانگر RSI که به آن نشانگر RSI می گویند). با وجود این وابستگی، نوسانگرها سه تفاوت عمده با اندیکاتورها دارند:

نحوه نمایش: همانطور که ممکن است دیده باشید، نوسانگرها به صورت پنجره ای جدا از نمودار نشان داده می شوند. اما نشانگرها در همان نمودار قیمت نشان داده شده اند.

امکان تشخیص واگرایی:در نوسانگرها با نمودار قیمت امکان تشخیص واگرایی وجود دارد اما در اندیکاتورها این امکان وجود ندارد.

محدوده فروش بیش از حد و بیش فروش: نوسانگرها با سطوح فروش بیش از حد و فروش بیش از حد شناخته می شوند و اگر نمودار از هر یک از این دو محدوده خارجشود، می تواند سیگنال فروش یا خرید باشد.