قراردادهای هوشمند؛ قراردادهایی برای رسمی کردن توافقات در عصر دیجیتال

در دوران دیجیتال کنونی، مفهوم قراردادهای هوشمند به عنوان توافقات رسمی در جهان دیجیتال به وجود آمده است. قراردادهای هوشمند به زبان برنامه‌نویسی ایجاد می‌شوند و توانایی اجرای خودکار را بر اساس پارامترهای مشخص شده دارند. این پارامترها معمولاً به صورت قبلی برنامه‌نویسی می‌شوند. از طریق استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند می‌توانند امنیت، شفافیت و اعتماد بین طرفین را تضمین کنند و از تغییرات ناخواسته جلوگیری کنند. این قراردادها قول می‌دهند که فرآیندهای مختلفی را از جمله خرید و فروش خانه را ساده‌تر و کارآمدتر کنند، بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مانند بانک یا دفترخانه.

تاریخچه قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند برای اولین بار در سال ۱۹۹۴ توسط نیک سزابو، یک دانشمند کامپیوتر آمریکایی که در سال ۱۹۹۸ یک ارز مجازی به نام بیت گلد را معرفی کرد، پیشنهاد شد، ۱۰ سال قبل از معرفی بیت‌کوین. سزابو اغلب شایعاتی راجع به اینکه ، مخترع ناشناس بیت کوین خودش است، را رد کرده است.

سزابو قراردادهای هوشمند را به عنوان پروتکل‌های معاملات کامپیوتری تعریف کرد که شرایط یک قرارداد را اجرا می‌کنند. او می‌خواست کارایی روش‌های معاملات الکترونیکی را، مانند نقاط فروش (POS)، به دنیای دیجیتال گسترش دهد.

سزابو در مقاله‌اش، ایده اجرای یک قرارداد برای دارایی‌های مصنوعی مانند ترکیب اوراق مشتقه و اوراق قرضه را پیشنهاد داد. او بیان کرد: این اوراق می‌توانند با ترکیب اوراق (مانند اوراق قرضه) و مشتقه (گزینه‌ها و آینده‌ها) در اشکال مختلف شکل گیرند. به دلیل تجزیه و تحلیل کامپیوتری این ساختارهای پیچیده اصطلاحات، اکنون می‌توانند در قراردادهای استاندارد و با هزینه‌های پایین تر معامله شوند.

قرارداد هوشمند چیست؟

یک قرارداد هوشمند یک توافق بین دو نفر به شکل کد کامپیوتری است که برنامه‌ریزی شده است تا به صورت خودکار اجرا شود. قراردادهای هوشمند شامل زبان، شرایط یا توافقات قانونی نمی‌شوند – فقط کدی است که عملیات را اجرا می‌کند وقتی شرایط مشخص شده برآورده می‌شوند.

قراردادهای هوشمند شامل زبان قانونی یا حتی شرایط یک قرارداد بین دو طرف نیستند. آنها اسکریپت‌هایی هستند که شامل اظهارنامه‌های if/when/then، توابع، وارد کردن ماژول و سایر برنامه‌نویسی‌هایی هستند که عملیات بین دو طرف را خودکار می‌کنند. بسیاری از پیش‌بینی‌های سزابو در مقاله در راستای فناوری بلاک‌چین تحقق یافتند. به عنوان مثال، معاملات مشتقات اکنون اغلب از طریق شبکه‌های کامپیوتری با استفاده از ساختارهای پیچیده اصطلاحات انجام می‌شوند.

قراردادهای هوشمند بر روی بلاک‌چین اجرا می‌شوند، به این معنا که شرایط در یک پایگاه داده توزیع‌شده ذخیره می‌شوند و نمی‌توانند تغییر کنند. همچنین تراکنش‌ها نیز بر روی بلاک‌چین پردازش می‌شوند که پرداخت‌های طرف‌های مقابل را خودکار می‌کند. از زمان ظهور ارز دیجیتال اتریوم، ایجاد و اجرای قراردادهای هوشمند ساده‌تر شده است، زیرا تراکنش‌های پیچیده می‌توانند در پروتکل اتریوم برنامه‌نویسی شوند.

کاربردهای قراردادهای هوشمند

از آنجایی که قراردادهای هوشمند توافقات را اجرا می‌کنند، می‌توانند برای بسیاری از اهداف مختلف استفاده شوند. یکی از ساده‌ترین استفاده‌ها اطمینان از وقوع تراکنش‌ها بین دو طرف است، مانند خرید و تحویل کالاها.

به عنوان مثال، یک تولیدکننده نیاز به مواد خام می‌تواند پرداخت‌ها را با استفاده از قراردادهای هوشمند تنظیم کرده و تأمین‌کننده می‌تواند ارسال‌ها را تنظیم کند. سپس، بسته به توافق بین دو کسب‌وکار، مبالغ می‌توانند به‌طور خودکار به تأمین‌کننده در زمان ارسال یا تحویل، انتقال یابند.

معاملات املاک، معاملات سهام و کالاها، اعطای وام، حاکمیت شرکتی، زنجیره تأمین، حل اختلاف و بهداشت تنها چند مثال از مواردی هستند که قراردادهای هوشمند می‌توانند استفاده شوند.

عملکرد یک قرارداد هوشمند 

1. یک کاربر از کیف پول بلاک‌چین خود تراکنش را آغاز می‌کند.

2. تراکنش به پایگاه داده توزیع‌شده می‌رسد، جایی که هویت تأیید می‌شود.

3. تراکنش، که ممکن است انتقال وجه باشد، تأیید می‌شود.

4. تراکنش شامل کدی است که نوع تراکنشی که باید اجرا شود را تعریف می‌کند.

5. تراکنش‌ها به عنوان یک بلاک درون بلاک‌چین اضافه می‌شوند.

6. هر تغییر در وضعیت قرارداد از همان فرآیند برای به‌روزرسانی پیروی می‌کند.

کدام بلاک‌چین‌ها دارای قراردادهای هوشمند هستند؟

امکانات قراردادهای هوشمند به طور اصلی در بلاک‌چین اتریوم وجود دارد. بلاک‌چین بیت‌کوین بعد از به‌روزرسانی Taproot،که به آن امکانات قراردادهای هوشمند را می‌دهد، قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دریافت کرد. و به آن امکان ارتباط با لایه‌هایی که قراردادهای هوشمند را در بلاک‌چین خود فعال کرده‌اند را،می‌دهد.

در زیر، برخی از پلتفرم‌هایی که برای توسعه و اجرای قراردادهای هوشمند بر روی بلاک‌چین استفاده می‌شوند، بررسی می‌کنیم:

اتریوم: قراردادهای هوشمند به زبان برنامه‌نویسی به نام Solidity نوشته می‌شوند و توسط ماشین مجازی اتریوم اجرا می‌شوند. در حال حاضر، پرطرفدارترین پلتفرم است.

هایپر لجر: یک سیستم متن‌ باز توسعه یافته توسط بنیاد لینوکس است که یک ارز دیجیتال نیست، بلکه یک پلتفرم انعطاف‌پذیر است که بر روی آن قراردادهای هوشمند می‌توانند توسعه یابند.

کانتر پارتی: این پلتفرم داده‌ها را به تراکنش‌های بیت‌کوین اضافه می‌کند، به عبارتی از بلاک‌چین ارز دیجیتال استفاده می‌کند و اجازه توسعه قراردادها بر روی آن را می‌دهد.

پلکادات: این یک جایگزین برای بلاک‌چین است و به دلیل توانایی میزبانی پاراچین‌ها، زنجیره‌های درون زنجیره، مشهور است که به انجام بیشتر تراکنش‌ها نسبت به معمول اجازه می‌دهد.

جایگزینی قراردادهای هوشمند در زمینه‌های قراردادهای سنتی 

ثبت‌ها
قراردادهای هوشمند ذخیره و نگهداری ثبت‌ها را آسان می‌کنند. به عنوان مثال، میلیون‌ها ثبت محرمانه بیمار که نیاز به ذخیره و به‌روزرسانی امن دارند.

تجارت
بیشتر فعالیت‌های تجاری به تأیید تأمین مالی خود وابسته‌اند که یک فرآیند زمان‌بر و منابع فراوان است. با استفاده از قراردادهای هوشمند، این زمان می‌تواند به شدت کاهش یابد.

زنجیره‌های تأمین
دستگاه‌های اینترنت اشیاء می‌توانند در سراسر زنجیره تأمین استفاده شوند تا هر مرحله از یک محصول را ثبت کنند و پیگیری آن را بهبود بخشند. به این ترتیب، خطاها، سرقت و از دست دادن را می‌توان از بین برد.

تسهیلات مسکن
تراکنش‌های تسهیلات مسکن مبتنی بر قراردادهای هوشمند ارزان‌تر، سریع‌تر و ایمن‌تر خواهند بود. این امر به خریداران اجازه می‌دهد تا به زودی به ملک دسترسی پیدا کنند و ثبت‌ها به طور خودکار به‌روز شود.

بازار ملک
قراردادهای هوشمند می‌توانند برای ثبت مالکیت ملک به طریقی کارآمدتر استفاده شوند. علاوه بر این، استفاده از آنها می‌تواند فراتر از آپارتمان‌ها، ساختمان‌ها یا زمین و ثبت همه انواع دارایی‌ها را شامل شود.

منابع انسانی
استفاده از قراردادهای هوشمند که سوابق تحصیلی، گواهی‌ها و تجربیات یک فرد را ثبت می‌کنند، می‌تواند از تقلب در رزومه‌ها جلوگیری کرده و در نتیجه استخدام افراد را آسان‌تر کند، همچنین شرکت‌ها را که خدماتی ارائه می‌دهند.

مالکیت معنوی
بسیاری از شرکت‌ها در گیر و دار دعاوی قضایی درباره استفاده از برندها در توسعه پروژه هستند. قراردادهای هوشمند می‌توانند پیگیری کنند که کدام قسمت به کدام شرکت تعلق دارد.

سلامت
علاوه بر ثبت داده‌های سلامت مذکور، کاربرد آن در این بخش می‌تواند از ردیابی داروها تا مدیریت زنجیره سرد، پاسپورت سلامت یا تحقیقات بالینی متنوع باشد.

انتخابات
تقلب انتخاباتی در برخی از کشورها یک خطر واقعی است و به عنوان یک ابزار سیاسی برای ناپایدار کردن دیگران استفاده شده است. قراردادهای هوشمند امکان تأیید هویت یک رأی‌دهنده و ثبت قطعی رأی آنها را فراهم می‌کنند.

بیمه
صنعت هر ساله میلیون‌ها دلار را برای پردازش ادعاها و رسیدگی به ادعاها صرف می‌کند. قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهند که مقادیر پرداختی به صورت خودکار بر اساس نوع بیمه‌نامه تعیین شود.

مزایا و معایب قراردادهای هوشمند

مزایا

استقلال: شرکت‌کنندگان ترتیبات را خودشان می‌دهند، یعنی می‌توان بدون نیاز به واسطه‌گری اقدام کرد.

قابل اعتماد: قرارداد به‌طور ایمن در یک شبکه توزیع‌شده ذخیره می‌شود و تقریباً غیرقابل تغییر و جعل است.

امنیت: به دلیل بودن در یک شبکه توزیع‌شده، قرارداد در تمامی گره‌های شبکه کپی می‌شود و هرگز گم نمی شوند .

پس‌انداز: با حذف واسطه‌ها و کمیسیون‌ها، هزینه‌ها برای تمامی طرفین کاهش می‌یابد.

دقت: این نوع قرارداد اختمال خطا را دزر شرایط یا پردازش به حداقل می رساند.

پایداری: قراردادها استفاده از کاغذ در دفاتر، دفاتر اسناد رسمی و ثبت‌ها را از بین می‌برند، و به دنبال کاهش آلودگی ناشی از کمتر شدن سفرها هستند.

معایب

دائمی: اگر اشتباهی وجود داشته باشد، قابل تغییر نیستند.

عامل انسانی: آنها بستگی به برنامه‌نویس دارند تا اطمینان حاصل کند که کد به درستی برنامه‌ریزی شده است تا اقدامات مورد نظر اجرا شود.

سوراخ‌ها: ممکن است در کدنویسی سوراخ‌هایی وجود داشته باشد که اجرای قراردادها را با بدنامی انجام دهند.

سخن پایانی

قراردادهای هوشمند به اصطلاح‌های ساده، برنامه‌هایی در بلاک‌چین هستند که هر طرف از یک تراکنش را به انجام قسمت خودش می‌رساند. به عنوان مثال، یک قرارداد هوشمند می‌تواند یک انتقال وجه با یک شخص ثالث را آغاز کند زمانی که واگذارکننده تراکنش قرارداد را امضا کرد.

یک مثال ساده از یک قرارداد هوشمند، یک تراکنش بین مصرف‌کننده و یک کسب‌وکار است، جایی که یک فروش انجام می‌شود. قرارداد هوشمند پرداخت مشتری و ارسال یا انتقال مالکیت توسط کسب‌وکار را اجرا می‌کند

نکته اصلی
قراردادهای هوشمند کدی است که در بلاک‌چین نوشته می‌شود و عملیاتی که دو طرف برای انجام دادن آن‌ها به طور خارج از زنجیره توافق کرده‌اند، را اجرا می‌کند. با اتوماتیک کردن این عملیات، نیاز به واسطه یا اعتماد بین طرفین برطرف می‌شود.