مفهوم دیفای (DeFi) مخفف Decentralized Finance به‌معنای امور مالی یا فایننس غیرمتمرکز است. دیفای به مجموعه‌ای از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApp) بر بستر بلاک چین اشاره دارد که قصد دارند همان خدمات پولی که بانک‌ها ارائه می‌کنند را به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نهاد یا واسطه در معاملات ارزهای دیجیتال ارائه دهند. از جمله این خدمات پولی می‌توان به وام‌دهی و وام‌گیری غیرمتمرکز، سهام‌گذاری (استیکینگ) و ییلد فارمینگ (کشت سود) اشاره کرد.
مدت‌هاست که بانک‌ها و سازمان‌های متمرکز بر دنیای مالی تسلط دارند. امروزه اگر بخواهید وام بگیرید، خریدوفروش کنید و یا اقساط و مالیات خود را پرداخت کنید، مجبور هستید به بانک، دولت یا دیگر سازمان‌های متمرکز مراجعه کنید.
در تمام جهان، مردم هر لحظه به دولت‌ها اعتماد می‌کنند با این فرض که دولت‌ها پاک هستند و با کمک آنها از ارزش پول‌های ملی محافظت می‌شود. مردم دنیا به بانک‌ها اعتماد می‌کنند با این فرض که امانتدارِ درست‌کارِ پول‌هایشان هستند. هر لحظه به شرکت‌های واسطه اعتماد می‌کنند با این امید که خدمات مالی بدون نقص دریافت کنند.
اما تاریخ نشان داده است واسطه‌های متمرکز می‌توانند مرتکب فساد یا خطای غیرعمدی شوند. حوزه امور مالی غیرمتمرکز آمده است تا با استفاده از بلاک چین و مفهوم عدم‌تمرکز، فساد، خطای غیرعمدی و نیاز به اعتماد متمرکز را از بین ببرد.
همچنین می‌توانیم دیفای را این‌گونه تعریف کنیم: جنبشی برای ایجاد یک اکوسیستم خدمات مالی متن‌باز، بدون نیاز به مجوز و شفاف که برای همه قابل‌دسترسی است و بدون واسطه مرکزی کار می‌کند. به این ترتیب، کاربر کنترل کامل بر دارایی خود دارد و با اکوسیستم ازطریق برنامه‌های غیرمتمرکز ارتباط برقرار می‌کند.
دیفای با هدف بزرگی که دارد می‌تواند در کنار بلاک چین به‌عنوان یکی از نوآوری‌های امیدوارکننده عصر دیجیتال در نظر گرفته شود.
کاربردهای دیفای چیست؟
دیفای (DeFi) یک تحول اساسی در نحوه دسترسی و استفاده از خدمات مالی است. با استفاده از تکنولوژی بلاک چین، DeFi سعی دارد بسیاری از محصولات و خدمات مالی را که پیشتر تنها از طریق سازمان‌های مالی بزرگ و متمرکز در دسترس بودند، در اختیار همه قرار دهد. در اینجا به برخی از ویژگی‌ها و امکاناتی که دیفای ارائه می‌دهد، اشاره می‌کنیم:
دسترسی جهانی
DeFi به افراد در سراسر دنیا اجازه می‌دهد تا به شبکه‌ای از خدمات مالی دسترسی داشته باشند بدون آنکه نیازی به حساب بانکی داشته باشند یا به یک سیستم مالی وابسته باشند که ممکن است در دسترس نباشد یا به صورت غیرمنصفانه از دسترسی به آنها جلوگیری شود.
شفافیت تراکنش‌ها
تمام تراکنش‌ها و کدهای قرارداد در بلاک چین ثبت و قابل ردیابی هستند. این اطلاعات در دسترس عموم قرار دارند و به کاربران امکان می‌دهند تا مشاهده کنند که میانجی‌ها و واسطه‌های مالی چگونه عمل می‌کنند، این امر به کاهش معضلاتی مانند تقلب و پنهان‌کاری کمک می‌کند.
کنترل کاربر بر دارایی‌ها
کاربران در اکوسیستم DeFi، کلیدهای خصوصی مربوط به دارایی‌های خود را در اختیار دارند و بدین ترتیب کنترل کامل بر منابع مالی خود دارند و نیازی به اعتماد به نهادهای متمرکز نیست.
وام‌دهی و وام‌گیری غیرمتمرکز
یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های دیفای امکان وام‌دهی و وام‌گیری در یک محیط غیرمتمرکز است، که در آن افراد می‌توانند مستقیماً به یکدیگر وام دهند و بگیرند و بهره توافق شده را بدون نیاز به واسطه بانکی پرداخت کنند.
مکانیزم‌های سهام‌گذاری و کسب سود
کاربران می‌توانند از طریق روش‌هایی مانند استیکینگ و ییلد فارمینگ به دارایی‌های خود سود اضافه کنند، و از طریق شرکت در این فعالیت‌ها، به گردش کار شبکه کمک کرده و درآمد کسب کنند.
قراردادهای هوشمند
DeFi بر روی اجرای قراردادهای هوشمند تکیه دارد – کدی که به صورت خودکار قوانین مورد توافق را اعمال می‌کند. این به کاهش تأخیر، خطای انسانی و هزینه‌های مربوط به خدمات مالی کمک می‌کند.
با وجود همه این مزایا، دیفای همچنان با چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری، نوسانات بازار و خطرات امنیتی مواجه است و نیاز به زمان بیشتری برای بلوغ کامل دارد. با این حال، پتانسیل آن برای ایجاد تحولات جامع و پایدار در سیستم مالی جهانی همچنان قوی و امیدوارکننده است.
برنامه‌های دیفای کجا اجرا می‌شوند؟
درست است که قراردادهای هوشمند محور اساسی و فناوری کلیدی در پیاده‌سازی مفاهیم DeFi هستند. در واقع، قراردادهای هوشمند این توانایی را می‌دهند که تعاملات مالی را به شکلی اتوماتیک و براساس قوانین مشخص شده در کد برنامه، بدون نیاز به اعتماد و نظارت طرف سوم، انجام داد.
نقش قراردادهای هوشمند در DeFi
خودکارسازی فرایندها: با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توان فرایندهای مختلفی مانند صدور وام، پرداخت بهره‌ها، بیمه، تبادلات مالی و دیگر تراکنش‌ها را به صورت کاملاً خودکار اجرا کرد.
حذف واسطه‌ها: چون قراردادهای هوشمند به طور مستقل و براساس قواعد منطقی خودشان اجرا می‌شوند، نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک‌ها یا وکلا را از بین می‌برند.
کاهش هزینه‌ها و زمان: از آنجایی که تراکنش‌ها نیازی به تأیید دستی ندارند، DeFi می‌تواند سرعت انجام تراکنش‌ها را بالا برده و هزینه‌های مرتبط با آنها را به‌شدت کاهش دهد.
چالش‌ها
مسائل حقوقی: هنوز تعداد زیادی از مسائل حقوقی و قانونی وجود دارد که باید حل شوند، به‌ویژه در زمینه به رسمیت شناختن قراردادهای هوشمند توسط نهادهای قانونی.
امنیت: باگ‌ها و آسیب‌پذیری‌های امنیتی می‌توانند به استفاده‌کنندگان ضرر رسانده و دارایی‌ها را در معرض خطر قرار دهند.
سایر بلاک چین‌ها
تنوع بسترهای میزبان DeFi: بسیاری از بلاک چین‌های جدید با هدف بهبود مقیاس‌پذیری، کاهش هزینه‌های تراکنش و افزایش سرعت اجرای قراردادها پا به عرصه گذاشته‌اند و تلاش می‌کنند با جاذبه‌هایی مانند زمینه سازی برای پروتکل‌های جدید و امکانات بیشتر میزبان DeFi باشند.
اتریوم با داشتن اولین و بزرگ‌ترین پلتفرم میزبان قراردادهای هوشمند هنوز پیشرو در این حوزه است؛ با این حال، سایر بلاک چین‌ها نیز با پیشرفت‌های خود توانسته‌اند جایگاه خود را در این حوزه تثبیت کنند. DeFi در حال حاضر حوزه‌ای است که انواع بسیاری از آزمایش‌های نوآورانه در آن انجام می‌شود و پتانسیل دارد تا نقش مهمی در شکل‌دهی به آینده خدمات مالی ایفا کند.
بزرگ‌ترین مشکلات دیفای چیست؟
مهم‌ترین مشکلاتی که دیفای با آنها روبه‌رو است عبارت‌اند از:
سرعت
احتمال خطا از سمت کاربر
تجربه کاربری بد
توسعه موبایل
مشکلاتی که مطرح کردیم نمایانگر چالش‌های عمده‌ای هستند که بخش دیفای (DeFi) باید برای دستیابی به پذیریش گسترده‌تر مهار کند. به طور خلاصه و برای تأمل بیشتر:
سرعت: مقیاس‌پذیری یک چالش بزرگ برای بلاک چین‌های معاصر است. اگرچه بلاک چین اتریوم با ارتقاء به اتریوم 2.0 و استفاده از شاردینگ و استیکینگ سعی در حل این مسئله دارد، سایر بلاک چین‌ها مانند سولانا و پولکادات نیز با معماری‌های متفاوت به دنبال رسیدن به سرعت‌های بالاتر هستند.
احتمال خطا از سمت کاربر: وقتی کاربران پایه و اساس کنترل و مدیریت دارایی‌های خود را به دست می‌گیرند، هر گونه خطای انسانی می‌تواند منجر به ضررهای جبران‌ناپذیر شود. بنابراین، فراهم کردن راهنمایی‌های کاربری و آموزش‌های متداول همچنین بهبود سیستم‌های امنیتی برای کاهش خطرات است.
تجربه کاربری بد: با وجود پیشرفت‌های اخیر در رابط‌های کاربری و کاربردپذیری، دیفای هنوز به نقطه‌ای نرسیده است که کارکرد آن به اندازه سیستم‌های مالی سنتی آسان و بدیهی باشد. برای جلب کاربران بیشتر، توجه ویژه به طراحی UX/UI و استفاده از راهنماهای گام به گام و ویژگی‌های حمایتی ضروری است.
4. توسعه موبایل: امروزه، دسترسی به خدمات مالی بیشتر از طریق دستگاه‌های تلفن همراه انجام می‌شود، بنابراین توسعه اپلیکیشن‌های موبایل به گونه‌ای که کار با دیفای همانند استفاده از اپلیکیشن‌های بانکی سنتی راحت باشد، ضروری است.
به‌طور کلی، بخش دیفای باید روی بهبود سرعت و کارایی، کاهش پیچیدگی‌ها و افزایش امنیت کاربری تمرکز کند تا بتواند پذیرش عمومی را جلب کند و به یک جزء ثابت و معتبر در اکوسیستم مالی جهانی تبدیل شود.
سؤالات متداول
دیفای چیست؟دیفای (DeFi) به مجموعه‌ای از برنامه‌های بلاک چین اشاره دارد که خدمات مالی همچون بانکداری و تجارت را بدون نیاز به نهادهای مرکزی ارائه می‌دهند، به این ترتیب تراکنش‌های مالی را غیرمتمرکز و مستقیم بین کاربران امکان‌پذیر می‌کنند.
بهترین ارز دیجیتال دیفای چیست؟دیفای به اکوسیستم کاملی از برنامه‌های مالی غیرمتمرکز می‌گویند که واسطه‌ها را از چرخه ارائه خدمات حذف می‌کنند. هر چند دیفای خود یک ارز دیجیتال نیست، اما برنامه‌های درون این سیستم می‌توانند از ارزهای دیجیتال منحصربه‌فردی استفاده کنند
برای ورود به بازار دیفای به چه چیزی نیاز داریم؟برای شروع کار در حوزه دیفای، کافی است که یک کیف پول دیجیتال داشته باشید و به مقداری ارز رمزنگاری شده به‌عنوان سرمایه اولیه دسترسی پیدا کنید. نوع کیف پول دیجیتال و ارز با توجه به پلتفرم دیفایی که می‌خواهید استفاده کنید، متفاوت خواهد بود.
آینده دیفای چگونه است؟آینده دیفای پر از فرصت‌های انقلابی برای زیرساخت‌های مالی است، با پیش‌بینی گسترش و تقویت امنیت، افزایش تنوع محصولات و سازگاری بیشتر با قوانین، که موجب جذب سرمایه‌های بیشتر و اعتماد عمومی خواهد شد.
