در دنیای دیجیتال و فناوری‌های نوین، مفهوم «توکن» جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. اما این مفهوم دقیقاً به چه معناست؟ این مقاله از گریدپدیا به بررسی تعریف Token ، انواع مختلف، کاربردهای گسترده و نحوه ساخت آن می‌پردازد. این موضوع برای افرادی که به دنیای ارزهای دیجیتال، فناوری بلاکچین و سیستم‌های توزیع‌شده علاقه دارند، بسیار مهم است و همچنین می‌تواند به افرادی که قصد سرمایه‌گذاری یا توسعه پروژه‌های مرتبط با Tokenها دارند، اطلاعات مفیدی ارائه دهد.
توکن چیست؟
توکن در لغت به معنای یک واحد ارزش است که به شکل دیجیتال یا مجازی تعریف شده است. Tokenها به اشکال مختلف ارزش اطلاق می‌شوند که روی یک شبکه توزیع‌شده یا بلاکچین ذخیره و مدیریت می‌شوند. از طریق این سیستم‌ها، افراد می‌توانند ارزش‌های مختلفی مانند ارز، مالکیت دارایی‌ها، امتیازات و خدمات را در یک بستر دیجیتال مبادله کنند.
تفاوت توکن با کوین
در ابتدا، لازم است تفاوت میان «توکن» و «کوین» مشخص شود. کوین‌ها (مانند بیت‌کوین و اتریوم) معمولاً روی بلاکچین‌های مختص به خود ایجاد می‌شوند و به عنوان واحدهای اصلی ارز دیجیتال شناخته می‌شوند، در حالی که توکن‌ها می‌توانند بر بستر بلاکچین‌های موجود (مانند اتریوم) ساخته شوند و به دارایی‌های دیگر یا دسترسی به خدمات خاص مرتبط باشند.
تفاوت اصلی بین توکن و کوین در ساختار و کاربرد آن‌ها بر بستر بلاکچین است. کوین‌ها ارزهای دیجیتال اصلی یک بلاکچین خاص هستند، مانند بیت‌کوین در بلاکچین بیت‌کوین یا اتر در بلاکچین اتریوم. کوین‌ها به عنوان وسیله‌ای برای انتقال ارزش و پرداخت‌ها به کار می‌روند و معمولاً دارای بلاکچین مستقل خود هستند و بیشتر برای مبادلات مالی و به عنوان یک ذخیره ارزش استفاده می‌شوند.
در مقابل، توکن‌ها روی بلاکچین‌های موجود ساخته می‌شوند و بلاکچین مستقل خود را ندارند. برای مثال، بسیاری از آن‌ها بر بستر اتریوم و با استاندارد ERC-20 یا ERC-721 ساخته می‌شوند. Tokenها می‌توانند نمایانگر موارد مختلفی مانند مالکیت در دارایی‌ها، دسترسی به خدمات، حقوق حاکمیتی یا حتی امتیازهای وفاداری باشند و بیشتر برای اهداف خاص، مانند ارائه دسترسی به خدمات، مالکیت دارایی‌ها یا جمع‌آوری سرمایه برای پروژه‌ها به کار می‌روند. به طور خلاصه، کوین‌ها بیشتر نقش پول دیجیتال را دارند، در حالی که توکن‌ها معمولاً نمایانگر یک حق یا امتیاز خاص هستند و بر بستر بلاکچین‌های موجود ایجاد می‌شوند.
انواع توکن‌ها
توکن‌ها انواع مختلفی دارند که بر اساس کاربرد و ویژگی‌هایشان به چند دسته تقسیم می‌شوند. از جمله این انواع می‌توان به توکن‌های ابزاری اشاره کرد که به کاربران امکان دسترسی به خدمات یا محصولات خاصی را می‌دهند. برای مثال، در پلتفرم‌های غیرمتمرکز مالی یا بازی‌ها، توکن‌های ابزاری به کاربران اجازه استفاده از امکانات خاصی را می‌دهند.
توکن‌های اوراق بهادار نیز نوعی دیگر هستند که نمایانگر سهام یا اوراق بهادار مرتبط با یک دارایی واقعی یا یک کسب‌وکار بوده و معمولاً تحت نظارت قوانین اوراق بهادار قرار دارند. توکن‌های حاکمیتی نوع دیگری از این دارایی‌ها هستند که به دارندگان حق رأی در تصمیم‌گیری‌های پروژه‌ها یا پلتفرم‌ها را می‌دهند. همچنین توکن‌های غیرمثلی یا NFTها نمایانگر دارایی‌های دیجیتال منحصر به فرد و غیرقابل تکرار بوده و در دنیای هنر دیجیتال، کلکسیون‌ها و بازی‌ها کاربرد گسترده‌ای دارند.
کاربردهای توکن‌ها
Tokenها در دنیای دیجیتال و بلاکچین کاربردهای گسترده‌ای دارند. یکی از کاربردهای اصلی آن‌ها استفاده به عنوان وسیله‌ای برای پرداخت و مبادله است. این دارایی‌ها امکان انتقال ارزش را به روشی سریع و امن فراهم می‌کنند و به عنوان یک ابزار پرداخت در بسترهای دیجیتال استفاده می‌شوند. علاوه بر این، در سیستم‌های وفاداری و پاداش‌دهی نیز کاربرد دارند و بسیاری از کسب‌وکارها از آن‌ها به عنوان ابزاری برای تشویق و پاداش‌دهی به مشتریان وفادار بهره می‌برند. کاربران می‌توانند با دریافت این دارایی‌ها از تخفیف‌ها یا امتیازات ویژه بهره‌مند شوند.
یکی دیگر از کاربردهای آن‌ها نمایش مالکیت دارایی‌ها است. برخی از این دارایی‌های دیجیتال نمایانگر مالکیت دارایی‌های دیجیتال یا حتی دارایی‌های فیزیکی هستند. به عنوان مثال، در پروژه‌های توکن‌سازی املاک، توکن‌ها نشان‌دهنده سهام یا سهمی از یک ملک واقعی هستند. همچنین، این دارایی‌ها در جذب سرمایه و سرمایه‌گذاری نیز کاربرد دارند. پروژه‌ها و استارتاپ‌ها از توکن‌ها برای جمع‌آوری سرمایه از طریق ارائه این دارایی‌ها به سرمایه‌گذاران استفاده می‌کنند. افراد با خرید این دارایی‌ها می‌توانند در موفقیت پروژه سهیم شوند و در صورت رشد پروژه، از افزایش ارزش آن‌ها بهره ببرند.
برای دسترسی به خدمات و محصولات خاص نیز از توکن‌های ابزاری استفاده می‌شود. این نوع دارایی به کاربران اجازه می‌دهد که به خدمات ویژه‌ای در بسترهای دیجیتال و بلاکچین دسترسی داشته باشند. برای مثال، در برخی پلتفرم‌ها، کاربران با داشتن این دارایی می‌توانند به امکانات و خدمات خاصی دسترسی پیدا کنند. در پروژه‌های غیرمتمرکز، این دارایی‌های دیجیتال حاکمیتی به دارندگان این امکان را می‌دهند که در تصمیم‌گیری‌های مهم یک پروژه مشارکت کنند و حق رأی برای تغییرات و بروزرسانی‌های پروژه داشته باشند.
توکن‌های غیرمثلی یا NFTها نیز نمایانگر دارایی‌های دیجیتال منحصر به فرد مانند آثار هنری، کلکسیون‌های دیجیتال و آیتم‌های درون بازی‌ها هستند. این دارایی‌ها غیرقابل تکرار و تقسیم‌پذیر نیستند و به دلیل منحصر به فرد بودن‌شان، در دنیای هنر دیجیتال و بازی‌ها کاربرد بسیاری دارند. در مجموع، توکن‌ها ابزارهایی چندمنظوره و ارزشمند هستند که در بخش‌های مختلف اقتصاد دیجیتال و بلاکچین نقش مهمی ایفا می‌کنند و امکان انتقال، ذخیره و نمایش انواع ارزش‌ها در بسترهای دیجیتال را فراهم می‌آورند.
چگونه توکن بسازیم؟
ساخت این دارایی‌های دیجیتال با استفاده از بلاکچین‌های موجود مانند اتریوم یا بایننس اسمارت چین نسبتاً ساده شده است و شامل مراحل مشخصی است. اولین گام، انتخاب یک بلاکچین مناسب برای ساخت این دارایی‌ها است. برای مثال، اتریوم با استانداردهای ERC-20 و ERC-721 یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای ساخت این دارایی‌ها است. همچنین بایننس اسمارت چین به دلیل هزینه کمتر تراکنش‌ها گزینه محبوبی محسوب می‌شود.
پس از انتخاب بلاکچین، باید قرارداد هوشمند طراحی شود. قرارداد هوشمند مجموعه‌ای از کدها است که قوانین و عملکرد این دارایی را تعریف می‌کند. به عنوان مثال، این قرارداد مشخص می‌کند که دارایی‌ها چگونه منتقل شوند، تعداد کل آن‌ها چقدر باشد و سایر ویژگی‌ها و قوانین مورد نیاز چگونه پیاده‌سازی شوند. بعد از طراحی قرارداد، برنامه‌نویسان کد را پیاده‌سازی می‌کنند. برای دارایی‌های مبتنی بر اتریوم، استانداردهای مشخصی مانند ERC-20 وجود دارد که کار برنامه‌نویسی و پیاده‌سازی را ساده‌تر می‌کند.
پس از نوشتن کد، باید آن را آزمایش کرد و مطمئن شد که این دارایی دیجیتال به درستی عمل می‌کند. این آزمایش‌ها معمولاً شامل بررسی عملکرد در انتقال، دریافت و ذخیره‌سازی هستند. اغلب این آزمایش‌ها در یک شبکه آزمایشی (Testnet) انجام می‌شود تا از بروز خطا در بلاکچین اصلی جلوگیری شود. پس از اطمینان از صحت کد و انجام آزمایش‌های لازم، قرارداد هوشمند روی بلاکچین اصلی مستقر می‌شود که باعث می‌شود دارایی به صورت عمومی قابل دسترسی و معامله باشد.
در نهایت، پس از استقرار قرارداد، این دارایی به شبکه بلاکچین افزوده می‌شود و می‌توان آن را به کیف‌پول‌های سازگار اضافه کرد. کاربران با داشتن آدرس قرارداد می‌توانند آن را به کیف‌پول‌های خود اضافه کرده و از آن استفاده کنند. به این ترتیب، ساخت توکن شامل طراحی و پیاده‌سازی قرارداد هوشمند، آزمایش، و استقرار آن بر روی بلاکچین است و با استفاده از استانداردهای موجود، این فرآیند می‌تواند به شکلی کارآمد و ساده انجام شود.
قراردادهای هوشمند؛ قراردادهایی برای رسمی کردن توافقات در عصر دیجیتال
نکات مهم در ساخت توکن
در ساخت این Token باید به چند نکته مهم توجه کرد تا هم امنیت و کارایی آن تضمین شود و هم امکان استفاده گسترده از آن فراهم گردد. یکی از مهم‌ترین نکات شفافیت و امنیت قرارداد هوشمند است. کد قرارداد باید به گونه‌ای نوشته شود که در برابر حملات و آسیب‌پذیری‌ها مقاوم باشد. هرگونه خطا در کد می‌تواند به هک شدن یا از دست رفتن Tokenها منجر شود، بنابراین توصیه می‌شود کد قرارداد توسط متخصصان امنیتی بازبینی و تأیید شود.
نکته دیگر سازگاری با کیف‌پول‌ها است. Token باید به گونه‌ای طراحی شود که با کیف‌پول‌های محبوب و پرکاربرد مانند متامسک، تراست ولت و سایر کیف‌پول‌های دیجیتال سازگار باشد. این سازگاری موجب می‌شود که کاربران بتوانند این دارایی‌ها را به راحتی ذخیره و انتقال دهند و از امکانات و خدمات مرتبط با آن بهره‌مند شوند.
از دیگر موارد مهم، رعایت قوانین و مقررات است. بسته به نوع Token و کاربرد آن، ممکن است نیاز باشد که سازندگان آن به قوانین اوراق بهادار، مالیات یا مقررات بین‌المللی توجه کنند. برای مثال، در صورتی که این دارایی یک اوراق بهادار باشد، ممکن است نیاز به ثبت رسمی و رعایت مقررات نظارتی کشورها داشته باشد. رعایت این مقررات از ایجاد مشکلات حقوقی و قانونی در آینده جلوگیری می‌کند.
در نهایت، شفافیت در اهداف و کاربردهای Tokenها اهمیت دارد. در صورت ارائه عمومی آن، اطلاعات مربوط به اهداف، ویژگی‌ها و کاربردهای آن باید به وضوح برای کاربران و سرمایه‌گذاران ارائه شود. شفافیت در اهداف و عملکرد باعث افزایش اعتماد کاربران و بهبود اعتبار پروژه می‌شود. با توجه به این نکات، ساخت این دارایی دیجیتال می‌تواند به شکلی امن، کارآمد و مورد پذیرش کاربران انجام شود.
نتیجه‌گیری
در نتیجه، Tokenها به عنوان بخشی اساسی از اقتصاد دیجیتال و فناوری بلاکچین، نقش مهمی در تسهیل انتقال ارزش و ارائه خدمات مختلف ایفا می‌کنند. این دارایی‌های دیجیتال که در انواع مختلفی همچون دارایی‌های ابزاری، اوراق بهادار، حاکمیتی و غیرمثلی وجود دارند، به کاربران و سرمایه‌گذاران امکان دسترسی به خدمات خاص، مالکیت دارایی‌ها و مشارکت در تصمیم‌گیری‌های پروژه‌ها را می‌دهند.
ساخت و استفاده از این دارایی‌ها، علاوه بر مزایای اقتصادی، به ایجاد شفافیت، افزایش امنیت و رعایت قوانین و مقررات نیاز دارد تا از بهره‌برداری نادرست و مشکلات قانونی جلوگیری شود. با رعایت نکات مهم در طراحی و پیاده‌سازی این دارایی‌ها، این ابزارها می‌توانند به شکلی کارآمد و امن در اقتصاد دیجیتال به کار گرفته شوند و به رشد و توسعه پروژه‌های مبتنی بر بلاکچین کمک کنند.
